Վաղն ո՞ւմ ենք վստահելու մեր առողջությունը

Լավ մասնագետը ցանկացած ոլորտում է հարգի: Սակայն մասնագետներ կան, որոնց սխալների կամ անգամ թերացումների հետ պարզապես անհնար է համակերպվել: Հանրությունն այս առումով առավել խստապահանջ է բժիշկների հանդեպ:

Բոլորն էլ ցանկանում են բուժվել ամենագրագետ, ամենապատրաստված, ժամանակից հետ չմնացող մասնագետի մոտ: 

Մյուս կողմից, բժշկական կադրեր պատրաստող հիմնական բուհի` Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ուսանողները, հատկապես վերջին տարիներին, տրտնջում են, թե ուսումնական ծրագրերը ծանրաբեռնված են, քննությունները խիստ են գնահատվում, դրանց հաճախականությունը բավական մեծ է և չեն հասցնում առարկան ինչպես հարկն է յուրացնել: 

Բայց չէ՞ որ այդ նույն ուսանողները ևս մեր հասարակության մի մասն են, և եթե, Աստված մի արասցե, իրենք բժշկի կարիք ունենան, ապա պիտի փորձեն լավագույն մասնագետին փնտրել: 

Ուրեմն ի՞նչ է ստացվում: Այսօրվա դժգոհ ուսանողին չի՞ հետաքրքրում վաղվա իր վարկանիշը: Թե՞ ինչ-որ բան, իրոք, այնպես չէ:

Հարցս ուղղում եմ ԵՊԲՀ-ի ուսումնական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր, պրոֆեսոր Սամվել Ավետիսյանին: 

ՙ«Դժգոհողներ ամենուր կան: Չպետք է բացառել, որ հատկապես բարձր կուրսերում դժգոհությունները և առաջադիմության որոշակի անկումը պայմանավորված են նաև ընթացիկ հարցումների կենտրոնացմամբ և քննությունների նկատմամբ դեկանատների հսկողության մեծացմամբ: 

Փոխարենը` մեր համալսարանում քիչ չեն բարձր առաջադիմությամբ սովորողները: Սակայն, ճշմարտության դեմ չմեղանչելով, պիտի փաստեմ, որ որոշակի խնդիրներ, իրոք, կան: 

Ինչպես արդյունավետ բուժում իրականացնելու համար առաջին հերթին անհրաժեշտ է ճիշտ ախտորոշել, այնպես էլ ցանկացած խնդրին արդյունավետ լուծում տալու համար այն պետք է նախ և առաջ ճշգրիտ պատկերացնել: Մենք որդեգրել ենք ցանկացած խնդրի իրական պատճառները վեր հանելու և նոր միայն եղած հանգույցները բացելու քաղաքականություն: 

Կուզեի ընդգծել, որ մեզանում կյանքի կոչված սկզբունքների ու մեխանիզմների շնորհիվ համալսարանի համար բախտորոշ բոլոր որոշումներն ընդունվում են մեր գործընկերների, ուսանողների կարծիքը հաշվի առնելով: Որպես այդ մոտեցման ապացույց կարող եմ հիշատակել ողջ ուսանողների և դասախոսների շրջանում գիտելիքների գնահատման տարբեր ձևերի վերաբերյալ առաջին անգամ անցկացված հարցումը, որի արդյունքները լուրջ քննարկումների, լսումների և վերջապես` նոր որոշումների ելակետ են դառնում: Այս հարցման արդյունքները քննարկվել են թե´ ուսանողների, թե´ դասախոսների հետ: Իսկ կենտրոնական մեթոդական հանձնաժողովում անցկացվելիք լսումներն ակնկալում ենք, որ արդյունավետ կլինեն, իսկ արժեքավոր առաջարկները կյանքի կկոչվեն: 

Բնականաբար, մեր գերխնդիրը որակյալ բժիշկներ տալն է, իսկ դրան կարելի է հասնել միայն հիմնավոր, բարձրակարգ կրթությամբ: 

Միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան կրթակարգ ունենալու նպատակով 2005-2006 ուսումնական տարվանից ԵՊԲՀ-ն ևս անցել է երկաստիճան կրթական համակարգի: Մեր իսկ կողմից կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները թույլ են տալիս փաստել, որ այդ գործընթացում առարկաների ծրագրային փոփոխությունները համակարգված չեն կատարվել: Որոշ ամբիոններում դրանք մեխանիկորեն կրճատվել կամ նոսրացվել են, մյուսներում` մեխանիկորեն խտացվել` առանց հաշվի առնելու հարակից առարկաների ծրագրերը կամ դրանցում կատարված փոփոխությունները: Արդյունքում խաթարվել են միջառարկայական հորիզոնական և ուղղահայաց ինտեգրումները: Կլինիկական այն առարկաների (թերապիա, վիրաբուժական հիվանդություններ և այլն) ծրագրերը, որոնց ուսումնասիրությունը շարունակվում է բոլոր կուրսերում` ներառյալ մագիստրատուրան, կազմված են անհամաչափ: Մի կուրսում բավական խիտ և ծանր են, մյուսում` նոսրանում են, իսկ մագիստրատուրայում` գրեթե նույնությամբ կրկնվում: Որոշ առարկաների ծրագրեր էլ հարմարեցված չեն տվյալ ֆակուլտետի առանձնահատկությանը:

Ինչ վերաբերում է մագիստրատուրայի ուսումնական ծրագրերում եղած թերություններին, ապա դրանք նաև օբյեկտիվ պատճառներ ունեն: Ընդամենը ապրիլ-մայիս ամիսներին մեզ հասավ ԱԱԻ-ի հետբուհական կրթության բաղադրիչը ԵՊԲՀ-ին միացնելու մասին ՀՀ կառավարության որոշումը, համաձայն որի պետք է փոխվեին մոտեցումները, բավականին տեղաշարժեր, փոփոխություններ պետք է կատարվեին: Արդյունքում այսօր այդ ծրագրերը հղկման, միջազգային չափորոշիչներին համապատասխանեցնելու կարիք ունեն: 

Ծրագրային բարեփոխումների իրականացման գործում բավական լուրջ գործառույթներ են դրվել առարկայական ցիկլային մեթոդական հանձնաժողովների վրա: Նրանք պետք է դառնան տեղեկատվական և համաձայնեցնող կամուրջ` յուրաքանչյուր կիսամյակ ապահովի գիտելիքների ամփոփ փաթեթի ներկայացումն ուսանողին: Այլապես յուրաքանչյուր ամբիոն ծրագրային վերակառուցումն ինքն իր պատկերացմամբ կիրագործի: 

Երբ դեռ ամռանը ձևավորվում էին ցիկլային մեթոդական հանձնաժողովները, ռեկտորի հատուկ հանձնարարությամբ դրանցում ընդգրկվեցին ամբիոնների այն աշխատակիցները, ովքեր հրաշալի տիրապետում են ամբիոնի աշխատանքների նրբություններին: Այս հանձնաժողովների վրա մեծ պարտականություններ են դրվել, մեծ իրավասություններ տրվել, որովետև նրանք շատ կարևոր աշխատանք պետք է կատարեն: Հենց այն ժամանակ էլ առարկայական ծրագրերի վերափոխման հսկողությունը դրվեց դեկանների և ցիկլային մեթոդական հանձնաժողովների նախագահների վրա, ովքեր հենց պետք է հաստատեն միջազգային չափորոշիչներից բխող նոր ծրագրերը: 

Բարձրակարգ բժիշկ պատրաստելու գործում հատկապես մեծ պահանջներ են առաջադրվել կլինիկական ամբիոններին: Դրանով բնավ նպատակ չունենք նսեմացնելու տեսական ամբիոնների դերը: Սակայն, ինչպես ասում են, մեր խնդիրը կենսաքիմիկոս, ախտաֆիզիոլոգ և այլն պատրաստելը չէ»,- ասում է Սամվել Ավետիսյանը:

Առարկան ուսումնասիրել, ոչ թե անցնել

ԵՊԲՀ պրոռեկտորը հետաքրքիր դիտարկում է անում:«Երբ մենք էինք բժշկականի ուսանող, առարկաներն ուսումնասիրում կամ սովորում էինք: Հիմա մեր ուսանողներն ավելի հաճախ ասում են` այսինչ առարկան «անցնում» ենք: Ցավոք, մոտեցումն էլ շատ դեպքերում հենց այդպիսին է`անցնում են քննություն ստանալու համար: Ես շատ կուզեի, որ «ուսումնասիրելը» թե´ որպես բառ,

թե´որպես մոտեցում չմոռացվի: Որովհետև, եթե ուզում են վաղը լավ մասնագետ, ճանաչված բժիշկ դառնալ, ապա առաջին կուրսից սկսած` բոլոր առարկաները պիտի ուսումնասիրեն և ոչ թե դրանց վրայով «անցնեն»,- ասում է զրուցակիցս: 

Պրոռեկտորը ներկայացնում է, որ զուգահեռաբար փորձում են հնարավորինս համալրել մասնագիտական ամբիոնների նյութատեխնիկական բազան, ընդլայնել արտահամալսարանական բազաների (դեղատներ, մեծածախ ֆիրմաներ, դեղագիտական գործարաններ, գիտահետազոտական ինստիտուտներ) ընդգրկումը մագիստրատուրայի դասընթացների կազմակերպման գործընթացում:

Որտե՞ղ ձեռք բերեն գործնական ունակություններ

Համալսարանի ղեկավարության համար անակնկալ չէր, որ անցկացված հարցման արդյունքներով հատկապես մագիստրատուրայի ուսանողների շրջանում բարձրացված ամենահրատապ լուծում պահանջողը գործնական ունակությունների ձեռքբերման խնդիրն էր: 

ՙ«Այս ուսումնական տարում մեզ մոտ հիմնական կլինիկական առարկաների տարանջատված` բակալավրիատի և մագիստրատուրայի ամբիոնների ստեղծումով մեծացել է գործնական աշխատանքի, հիվանդների հետ աշխատելու ճակատը: Դրական արդյունքներն արդեն իսկ ակնհայտ են: Մեր ամբիոնների վարիչներից պահանջել ենք ուշադրության կիզակետում պահել ուսումնական գործընթացի այս բաղադրիչը: 

Խնդրի լուծման ավելի արդյունավետ ու հեռահար, բայց և ծախսատար միջոց է գործնական հմտությունների համալսարանական կենտրոնի ստեղծումը: Հարց, որ տարիներ շարունակ կարևորվելով, իրականացնելու հնարավորություններ չեն գտնվել: Մինչդեռ ուսանողն այստեղ կարող է գործնական ունակություն ձեռք բերել ոչ միայն հիվանդի, այլև մուլյաժների, սիմուլյատորների և այլ գործիքների վրա, որոնք կօգտագործվեն նաև որպես գիտելիքների ստուգման միջոց: Համալսարանն աշխատանքներ է տանում անհրաժեշտ այդ գործիքները ձեռք բերել դրամաշնորհային ծրագրերով»,- ներկայացնում է Սամվել Ավետիսյանը:

Ակնհայտ է, որ ուսման որակի հարցը համալսարանի ղեկավարության սևեռուն ուշադրության կենտրոնում է: Այդ են վկայում տարբեր օղակներում կատարվող քննարկումները, հարցումները, անգամ` կառուցվածքային փոփոխությունները: Համալսարանում վերջերս ստեղծվել է կրթության որակի գնահատման և ապահովման կենտրոն` իր ենթաբաժիններով, մշակվել է կենտրոնի ռազմավարությունը, կազմվել են կենտրոնական և ֆակուլտետային հանձնաժողովներ: 

Կարևորն այն է, որ ուսանողներն արդեն համոզվել են, որ իրենց կողմից բարձրացվող իրատեսական ցանկացած հարց չափազանց արագ և օբյեկտիվ լուծում է գտնում: Եվ քանի որ խնդիրները ներքևից են բարձրացվում, ապա դրանց լուծումները նկատելի արդյունքներ են տալիս:

«Ուսանողների շրջանում դրական արձագանք են գտել 0,1 և 0,2 գործակիցները կիրառելու միջոցով գնահատման գործընթացը հստակեցնելը, որի արդյունքում վերացել է գնահատման սանդղակի անհրաժեշտությունը: Այսուհետև չեն կիրառվելու առաջին մարման շրջանում առարկայական կիսամյակային գնահատականը բարձրացնելու և երկրորդ մարման շրջանում գնահատման սանդղակի շեմն իջեցնելու մեխանիկական գործընթացները:

Նորություն ասած չեմ լինի, եթե բարձրաձայնեմ, որ ուսումնական գործընթացի որոշ թերություններ պայմանավորված են դասախոսական կազմի որակով: Այս առումով մշակվել են դասախոսների որակի գնահատման չափորոշիչներ, որոնք արդեն որակավորման հանձնաժողովի կողմից կիրառվում են մրցութային գործընթացում: 

Վերանայվել և մշակվել են «Դասախոսը ուսանողի աչքերով» հարցման կետերը: Այս անգամ ուսումնական գործընթացի տարբեր բաղադրիչների վերաբերյալ հարցմանը կընդգրկվեն նաև արտասահմանցի ուսանողները:

Առաջին անգամ սոցիոլոգիական հարցում ենք անցկացնում ուսումնական և արտադրական պրակտիկաների վերաբերյալ: Այստեղ ևս կանոնակարգման անհրաժեշտություն կա: Մենք պետք է կարողանանք պրակտիկան դերձնել տվյալ առարկայի ծրագրի տրամաբանական շարունակությունը և տեսական գիտելիքների ամրապնդման միջոցը: Ի դեպ, այս գործընթացին մասնակցելը և որակ ապահովելը համապատասխան միավորներ կավելացնեն դասախոսի աշխատանքի գնահատման փաթեթին՚,-ներկայացնում է պրոռեկտորը: 

Էլեկտրոնային համալսարան

ԵՊԲՀ-ում լուրջ քայլեր են արվում նաև «էլեկտրոնային համալսարանի» պահանջներին հասնելու ուղղությամբ: Մշակվել են մագիստրատուրայի առարկայական ծրագրերի և պլանների կազմման ձևաթերթերը: Ամբիոններն իրենց ծրագրերը համապատասխան ցիկլային մեթոդական հանձնաժողովների հաստատմանն են ներկայացնում նոր ձևաչափով: Այս գործընթացը կավարտվի մինչև տարեվերջ: 

Մշակվել և կենտրոնական մեթոդական հանձնաժողովում հաստատվել են «էլեկտրոնային համալսարանի» կարևոր այլ բաղադրիչներ ևս`ուսանողի անձնական թերթիկի (13-րդ ձև), ուսանողական տոմսերի, ստուգման գրքույկների նոր ձևերը, որոնք կկիրառվեն հաջորդ ուստարվանից: Սրանք նաև հակակոռուպցիոն հզոր միջոցներ են:

ՙ«Կարծում եմ, որ մեկ տարի հետո համալսարանում կանոնակարգված կլինեն ուսումնական գործընթացի բոլոր խնդիրները: Կունենանք ամբողջական տեղեկատվական ուղեցույց, որը կտրամադրվի յուրաքանչյուր առաջին կուրսեցու: Դա նույնպես հակակոռուպցիոն գործուն միջոց է»,-ասում է ԵՊԲՀ պրոռեկտոր Սամվել Ավետիսյանը:

Ուսման որակի մասին խոսելիս դժվար է չանդրադառնալ գրադարանի, գիտահետազոտական լաբորատորիաների և համալսարանական կլինիկաների վիճակի բարելավման անհրաժեշտությանը:

Համալսարանական գրադարանն ապահովված է «Վայ-ֆայ» ինտերնետային կապով, այստեղ հնարավորություն է ստեղծվել տեղեկատվական համացանցին միանալու: Սակայն մասնագիտական գրականության պակասը դեռևս լուրջ խնդիր է:

Նույն համալսարանի շրջանավարտ ռեկտոր, պրոֆեսոր Դերենիկ Դումանյանը նշում է, որ բժշկական գրականության խնդիրը միշտ էլ ամենացավոտն է եղել, ուսանողության ամենաառաջին պահանջը: Ահա թե ինչու է հավաստիացնում, որ անհրաժեշտ գրականություն ունենալու համար միջոցներ չեն խնայվելու: Պատրաստ են հրատարակել ամբիոնների վարիչների, պրոֆեսորների հեղինակած մրցույթով անցած ցանկացած դասագիրք: 

Բժշկականում կարևորում են նաև բոլոր դասագրքերի էլեկտրոնային տարբերակները համալսարանի կայքում տեղադրելու, ինչպես նաև խտասկավառակով ուսանողներին տրամադրելու անհրաժեշտությունը:

Համակարգչային քննություն

Երևանի Մ. Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում 2011-2012 ուստարվա առաջին կուրսի ամառային քննաշրջանը փորձնական ծրագրով կանցկացվի համակարգչային ծրագրով: Հաջողության դեպքում քննության այս ձևը կկիրառվի բակալավրիատի բոլոր առարկաների դեպքում: Գործընթացը կլինի թափանցիկ, ուսանողները հնարավորություն կունենան տեսնելու իրենց աշխատանքների գնահատման գործընթացը: 

Որպեսզի քննական թեստերն անթերի լինեն, նպատակահարմար են գտել, որ յուրաքանչյուր ամբիոնի լավագույն դասախոսներից մեկի վրա դրվի դրանց կազմումը, որը կդիտվի որպես ծանրաբեռնվածություն: Սրանով սկզբնավորվում է համալսարանի թեստավորման կենտրոնի ստեղծումը: 

Բարեփոխումներ են նախատեսվում նաև պետական քննությունների կազմակերպման գործում: 

Իսկ բացակայողները հեռացվում են

Բարձրորակ բժիշկներ տալու նպատակին հասնելու համար ԵՊԲՀ-ի համար անկարևոր գործառույթներ չկան: Համալսարանում ուսումնական և աշխատանքային կարգապահությունը գրեթե միշտ պատշաճ մակարդակի վրա է եղել: Ավանդույթը շարունակելով` 2011-2012 ուստարվա աշնանային կիսամյակի ընթացքում մեծաթիվ անհարգելի բացակայությունների պատճառով տարբեր ֆակուլտետների 18 ուսանող է հեռացրել:

Ուսման որակի բարելավման ուղղությամբ համալսարանի ղեկավարության կողմից իրականացվող հետևողական քայլերը նկատելի արդյունքներ են տալիս` սակայն ցանկալիին հասնելու համար անելիքները դեռ շատ են:

Ինչպես ասում են` ամեն բան իր ժամանակին...

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ